Od niemal 30 lat, Bank Żywności w Krakowie przeciwstawia się marnotrawieniu jedzenia, jednocześnie przekazując niezbędną pomoc najbardziej potrzebującym. Dzięki naszym partnerom społecznym i samorządowym, wsparcie otrzymują tysiące osób w całej Małopolsce. Współpraca z przedsiębiorstwami, środki pozyskane z funduszy europejskich, zaangażowanie wolontariuszy oraz darczyńców indywidualnych – wszystko to pozwala na codzienną realizację misji BŻK. W jaki sposób? Z dumą przedstawiamy podsumowanie najważniejszych informacji o działaniach Banku w roku 2024.

Zasięg geograficzny – powiaty

• Pomoc żywnościowa trafiła do instytucji w całym województwie małopolskim.
• Największy udział wagowy: aglomeracja krakowska, region tarnowski (duże centra populacji w regionie).
• Fundusze Europejskie na Pomoc Żywnościową (FEPŻ): dominujące źródło pomocy w powiatach gorlickim, dąbrowskim oraz olkuskim.
• Żywność pochodząca z magazynu Banku: dominujące źródło pomocy w powiatach miechowskim i tatrzańskim oraz w Tarnowie.

Struktura dostawców

• Dostawy do magazynu Banku vs pomoc pozyskana z funduszy europejskich: stosunek wagowy około 2:1.
• Największa tonażowo grupa dostawców magazynu: markety i dyskonty – ponad ¾ całego otrzymanego zaopatrzenia.
• Najliczniejsza grupa dostawców magazynu: producenci żywności.
• Istotna rola zbiórek żywności – organizowanych przez BŻK, jak i przez niezależnych partnerów. Bożonarodzeniowa oraz wielkanocna zbiórka żywności, prowadzone cyklicznie przez Bank, pozwoliły zgromadzić po 36 ton pomocy każda.
• Największy indywidualny dostawca: spółka Jeronimo Martins (właściciel marki Biedronka) – blisko 600 ton produktów.
• Producenci żywności wśród 10 największych darczyńców: DanCake Polonia (pieczywo, ciasta); Danone (przetwory mleczne, napoje).

Struktura odbiorców

• Dominująca grupa partnerów: organizacje trzeciego sektora – zarówno liczebnie, jak i pod względem wagi otrzymanej pomocy.
• Wśród dziesięciu podmiotów, które otrzymały największą pomoc: parafie i zgromadzenia zakonne (oznaczone kolorem czerwonym), w dalszej kolejności organizacje pozarządowe (oznaczone kolorem niebieskim). Dla większości z nich podstawowym źródłem pomocy były zasoby własne Banku Żywności w Krakowie (odcienie jaśniejsze), natomiast w 3 na 10 przypadków – program FEPŻ (odcienie ciemniejsze).
• Wśród poszczególnych kategorii odbiorców, bez względu na wielkość otrzymanej pomocy: przeważająca rola żywności pochodzącej z magazynu BŻK. Wyjątek: budżetowe jednostki pomocy społecznej (przewaga funduszy europejskich w stosunku wagowym aż 12,5:1).

Lata 2023 i 2024 – zestawienie najważniejszych liczb

Zmiany rok do roku:

• Wzrost uzyskanej pomocy (tak finansowo, jak i wagowo).
• Spadek liczby osób objętych pomocą – potencjalne przyczyny:
  • zmniejszenie grupy obywateli Ukrainy, otrzymujących zabezpieczenie żywnościowe w związku z sytuacją wojenną.
  • negatywny trend demograficzny: pokaźną grupę beneficjentów stanowią osoby starsze.
• Procentowy przyrost masy przyjętej żywności, pomimo zmniejszenia się liczby zaangażowanych podmiotów – firmy współpracujące dostarczały pomoc w większych ilościach lub z większą częstotliwością, niż w roku 2023.

Otrzymane i wydane produkty – struktura towarowa

• Żywność pozyskana ze środków europejskich (FEPŻ): niecałe 40% tonażu przekazanej pomocy. Większość stanowiły towary zdatne do dłuższego przechowywania, takie jak konserwy, makarony czy cukier.
• Pozostała część produktów: z donacji osób prywatnych oraz przedsiębiorstw.
• W tej drugiej kategorii: największy udział sieci handlowych (ok. 45% wagi dostaw w 2024 roku). Istotny wkład sklepów był zauważalny w przypadku produktów „szybko zbywalnych”, posiadających jednocześnie krótki termin przydatności do spożycia. Współpraca z marketami i dyskontami pozwoliła ocalić je przed zmarnowaniem.
• Zbiórki żywności: oprócz towarów o długim terminie przydatności, darczyńcy indywidualni chętnie wręczali wolontariuszom także produkty z kategorii „inne” (głównie napoje, słodycze, kosmetyki).
• Cztery największe kategorie pomocy: owoce i warzywa, nabiał, pieczywo, inne.
• Organizacje trzeciego sektora: 80% przekazanych tym partnerom towarów pochodziło z wyżej wymienionych kategorii.
• W przypadku instytucji budżetowych oraz wyznaniowych: bardziej równomierny udział poszczególnych rodzajów żywności.

Zbiórki żywności

• Wzrost zainteresowania zbiórkami Banku (kolor pomarańczowy) względem roku poprzedniego.
• Akcje okołoświąteczne, prowadzone w dużych sklepach: łączny przyrost zebranej pomocy o ponad 10 ton rok do roku. Łączna liczba zaangażowanych wolontariuszy: około 1950.
• Krakowska Zbiórka Żywności – organizowana w październiku wśród pracowników firm i instytucji. W jej przypadku zanotowano największy wzrost procentowy (niecałe 40% wagowych).

Działania dodatkowe

• W ramach Funduszy Europejskich na Pomoc Żywnościową: akcje edukacyjne, m.in. warsztaty z zakresu gospodarowania budżetem domowym, praw konsumenta czy niemarnowania żywności, a także zajęcia żywieniowe i kulinarne. Jest to dodatkowa forma pomocy, świadczona przez Bank dla osób w trudnej sytuacji materialnej.
• Dobry Sklep: pierwszy w Krakowie sklep społeczny, działający pod auspicjami Banku. W 2024 roku zaopatrywał w żywność przeszło 300 osób, skierowanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Poza dystrybucją żywności, Dobry Sklep oferował beneficjentom również warsztaty kulinarne, spotkania integracyjne i doradztwo.

Ludzie Banku Żywności w 2024 roku

• Aktywizacja zawodowa wspólnie z miastem Kraków: współpraca z 10 bezrobotnymi, objętymi świadczeniami pomocy społecznej.
• Wolontariat: łącznie 157 osób, współpracujących z BŻK bądź bezpośrednio, bądź za pośrednictwem swojego pracodawcy.
• Ponadto blisko 2000 osób uczestniczyło w zbiórkach żywności w punktach handlowych.

Suplement – inwazja na Ukrainę 2022-2024

• W okresie od lutego 2022 do grudnia 2024, na pomoc dla Ukrainy Bank Żywności w Krakowie przeznaczył niecałe 800 ton żywności o łącznej wartości 9 mln złotych.
• Przeważająca część wsparcia trafiła do uchodźców na obszarze Polski.
  • Największa liczba organizacji partnerskich – 60 – otrzymała wsparcie w szczytowym okresie kryzysu uchodźczego (pierwsze10 miesięcy wojny). W kolejnych latach grono beneficjentów systematycznie malało.
  • W roku 2024 przekazano o około ¼ żywności więcej względem roku poprzedniego (w ujęciu wagowym), dzięki zarezerwowaniu większych środków z FEPŻ.
• Pomoc przekazana na teren Ukrainy:
  • Liniowy spadek o około 50% wagowych z roku na rok.
  • Największa grupa podmiotów dystrybuujących pomoc: w drugim roku kalendarzowym konfliktu (łącznie 15 organizacji w 2023 roku).
• Wpływ kraju docelowego na strukturę wagową wydanej pomocy – produkty o krótszym okresie przydatności, takie jak owoce, nabiał, czy pieczywo, zostały rozdysponowane głównie w Polsce. Żywność kierowana za wschodnią granicę cechowała się wyższą trwałością.

Ty też możesz pomóc!

Skala działalności Banku stale poszerza się. Każdego roku docieramy do tysięcy potrzebujących i podnosimy świadomość problemu marnotrawstwa. Aby tak pozostało, każda złotówka ma znaczenie. Serdecznie zapraszamy do wsparcia naszych działań!

Więcej informacji  o tym, jak możesz się włączyć w zakładce głównego menu – Współpraca

Pozostańmy w kontakcie :

facebook.com/bzkrk

instagram.com/bankzywnosciwkrakowie/

linkedin.com/company/bank-żywności-w-krakowie

Autor: Krzysztof Bobek – analityk danych, programista. Zawodowo związany z doradztwem płacowym. Wolontariusz Banku Żywności w Krakowie.