Badanie skali ubóstwa w Krakowie w kontekście procesu rewitalizacji
Maj-grudzień 2022
Zadanie publiczne finansowane ze środków Miasta Krakowa
Od maja 2022 Bank Żywności w Krakowie realizował zadanie publiczne Badanie skali ubóstwa w Krakowie w kontekście procesu rewitalizacji.
Badanie objęło:
- 50 ankiet on-line wypełnionych przez organizacje pozarządowe, placówki kościelne instytucje publiczne działające na rzecz mieszkańców Krakowa,
- 220 wywiadów indywidualnych z mieszkankami i mieszkańcami Krakowa znajdującymi się trudnej sytuacji ekonomicznej,
- analizę danych zastanych, głównie dokumentów miejskich i danych GUS.
Podajemy skrótowe wyniki badania i przeprowadzonej diagnozy. Pełne wersje dokumentów do pobrania na końcu tego wpisu.
BADANIE
Szacunkowe dane dla 2021 roku
Ubóstwo ekonomiczne może dotyczyć każdego mieszkańca Krakowa, bez względu na wiek, płeć czy miejsce zamieszkania. Jednak częściej niż inni mieszkańcy na ubóstwo ekonomiczne narażone są osoby:
- utrzymujące się wyłącznie z niezarobkowych źródeł dochodów,
- mające niski poziom wykształcenia (co najwyżej gimnazjalny),
- żyjące w rodzinach wielodzietnych (co najmniej trójka dzieci do 17. roku życia),
- chore i z niepełnosprawnościami,
- zamieszkujące na obszarach zdegradowanych Miasta Krakowa, w szczególności w dzielnicach: Stare Miasto, Podgórze i Nowa Huta.
W 2022 i 2023 roku liczba mieszkańców Krakowa w trudnej sytuacji ekonomicznej, w tym żyjących w ubóstwie skrajnym, będzie się zwiększać, przede wszystkim z powodu szybko i nieproporcjonalnie do wzrostu dochodów gospodarstw domowych rosnących kosztów utrzymania.
Opierając się na przewidywaniach ekspertów, można szacować, że w 2023 roku mieszkańców Krakowa żyjących w trudnej sytuacji ekonomicznej będzie co najmniej 195 tysięcy, a żyjących w ubóstwie skrajnym co najmniej 14 tysięcy.
Bezpośrednie przyczyny ubóstwa ekonomicznego
- brak pracy,
- praca przynosząca dochody niewystarczające do zaspokojenia potrzeb,
- świadczenia społeczne niewystarczające do zaspokojenia potrzeb,
- brak źródeł dochodów,
- koszty utrzymania wyższe niż przeciętne w gospodarstwie domowym,
- koszty utrzymania rosnące szybciej niż wynagrodzenia czy świadczenia społeczne, czego głównym powodem jest wysoka inflacja.
Pośrednie przyczyny ubóstwa ekonomicznego
- choroba,
- niepełnosprawność,
- niezaradność życiowa,
- uzależnienie,
- starość.
Każda osoba i każda rodzina żyjąca w ubóstwie to indywidualny splot potrzeb i możliwości ich zaspokajania, uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych. Trzeba je poznać, by móc dobrze ocenić sytuację i zaoferować odpowiednie wsparcie.
Bezpośrednie skutki ubóstwa ekonomicznego
Bezpośrednim skutkiem ubóstwa ekonomicznego są dochody, które nie pozwalają na zaspokojenie wszystkich podstawowych potrzeb. Najbardziej dotyka to osób żyjących w ubóstwie skrajnym, którym brakuje środków na pokrycie potrzeb niezbędnych do zachowania zdrowia i życia, takich jak jedzenie, schronienie czy zapewnienie leczenia.
Niskie dochody nie pozwalają również na zaspokajanie innych potrzeb, na przykład związanych z opieką i wychowaniem dzieci, rozwojem osobistym, dostępem do kultury i rekreacji czy zachowaniem poczucia bezpieczeństwa.
Pośrednie skutki ubóstwa ekonomicznego
Skutki pośrednie ubóstwa ekonomicznego narastają wraz okresem jego trwania. Ubóstwo generuje nowe problemy, jednocześnie pogłębiając dotychczasowe, które były pośrednimi przyczynami ubóstwa, na przykład powodując zaostrzenie choroby czy uzależnienia.
Generalnym skutkiem pośrednim ubóstwa ekonomicznego jest obniżenie jakości życia osób i rodzin nim dotkniętych. Inne skutki to: pogorszenie się kondycji psychicznej, pogorszenie stanu zdrowia, a także ograniczenie dostępu do usług publicznych, udziału w życiu lokalnych społeczności, korzystania z praw obywatelskich, czyli wykluczenie społeczne.
Pomoc dostępna dla osób żyjących w ubóstwie ekonomicznym
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie oraz kilkadziesiąt placówek dofinansowanych przez Ośrodek (zasiłki, pomoc żywnościowa, praca socjalna, programy animacji lokalnej oraz aktywizacji społecznej i zawodowej).
Grodzki Urząd Pracy w Krakowie (pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe i różne formy aktywnej walki z bezrobociem).
Miejski Program Rewitalizacji Krakowa (głównie działania w obrębie infrastruktury i przestrzeni publicznej oraz działania animacyjne i aktywizacyjne, realizowane w strefie rewitalizacji).
Organizacje pozarządowe i placówki kościelne (wsparcie żywnościowe, rzeczowe, pomoc psychologiczna, schronienie, pomoc w załatwianiu codziennych spraw).
Bardzo rzadko mieszkańcy Krakowa w trudnej sytuacji ekonomicznej korzystają ze wsparcia jednostek pomocniczych Miasta oraz z pomocy sąsiedzkiej.
Badanie potwierdziło, że są mieszkańcy Krakowa znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej, którzy nie korzystają z żadnego wsparcia. Najczęściej powodem jest wstyd przed otoczeniem i/lub brak informacji jaka pomoc, gdzie i na jakich warunkach jest udzielana.
DIAGNOZA
Poniżej podajemy najważniejsze wnioski i rekomendacje wynikłe z diagnozy wynikłej ze zbadanej przez nas sytuacji mieszkańców Krakowa znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej.
PROGRAM
Na podstawie Diagnozy sytuacji mieszkańców Krakowa znajdujących się w ubóstwie ekonomicznym został opracowany przez zespół Banku Żywności Program działań zaradczych. Głównym celem programu jest zmniejszenie skali degradacji społecznej mieszkanek i mieszkańców Krakowa znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej oraz poprawa jakości ich życia.
Program zostanie przedstawiony publicznie na początku nowego roku i będzie wdrażany przez Bank Żywności we współpracy z innymi organizacjami i instytucjami w kolejnych latach.
Do pobrania pełne wersje